Table of Contents
Chào các bạn, tình hình của các bạn trong mùa dịch như thế nào rồi? Mấy hôm nay tôi có thấy quả mận (có tên gọi khác là điều đỏ, hồng đào, hoặc là quả roi) được bày bán rất nhiều, trong siêu thị, hàng rong, chợ, và cả online nữa. Có quả thì màu xanh, rồi thì sọc hồng xanh, trắng, hồng và cả tím đỏ với giá cả cực kỳ bình dân, chắc là đang vào mùa mận rồi đây.
Việc thú vị là quả mận này hầu như chỉ thấy ở các nước Đông Nam Á, rất khó tìm thấy chúng ở các nước Âu Mỹ. Vậy thì giá trị dinh dưỡng và lợi ích của loại quả này là gì?
Có thể nói, ở Việt Nam, quả quả mận là một trong những trái cây biểu tượng của miệt vườn Nam Bộ. Bên cạnh công dụng làm thức ăn tráng miệng, làm mứt, quả roi còn có tác dụng như một vị thuốc
Về cây mận
Cây điều đỏ, hay còn gọi là cây mận, cây roi, cây đào, bòng bòng, gioi, doi, mận hương tàu, roi hoa trắng… có tên khoa học là Syzygium samarangense, thuộc họ Đào kim nương: Myrtaceae). Lưu ý, cần phân biệt cây roi (ở miền Nam gọi là cây mận, quả hình chuông, chín giòn) với cây mận (ở miền Nam gọi là mận Bắc, quả tròn mọng, chín mềm) cũng là một loại thuốc nam quý.
Mận là cây ăn quả phổ biến của miền nhiệt đới với thân gỗ lớn, phân nhánh nhiều với nhánh non có tiết diện hơi vuông.
Lá mận to, hình thuôn dài và nhọn.
Hoa mận mọc thành chùm lớn, có màu trắng, nhiều nhị dài nên trông rất đẹp mắt.
Quả mận thuộc dạng quả mọng, hình chuông với một đầu nhọn nối liền với cuốn và đầu còn lại có lỗ rốn. Vỏ quả mận có nhiều màu khác nhau với thịt quả màu trắng, nhiều nước, khi ăn sống hơi chua chát, khi chín vẫn giòn và có vị ngọt mát (tùy theo giống mà độ rỗng ruột của quả khác nhau). Mỗi
quả mận thường có vài hạt màu nâu, khá to
.
Hình ảnh Quả mận hay còn gọi là quả roi, đào
Giá trị dinh dưỡng và công dụng của quả mận
Mận là loại quả có mức năng lượng khá thấp (chỉ khoảng 25 kcal/ 100 g). Quả mận chứa nhiều nước, chất đường, chất béo, chất đạm, một số vitamin như B1, B2, B3, C và các khoáng chất như Can xi, Ma giê, Phốt pho, Ka li, Na tri, Kẽm.
Quả mận không chỉ ngọt mát, ăn vào giải khát và sảng khoái mà còn góp phần làm sạch miệng, lưỡi, kích thích thèm ăn, giúp mát máu, giảm sốt, lợi tiểu, lợi phổi, giảm ho đờm, làm săn se, giúp đẹp da và thư giãn thần kinh. Một số cách dùng quả mận thường thấy là ăn tươi, ép lấy nước uống hoặc làm salad. Ngoài ra, quả mận còn được nghiên cứu để làm rượu.
Bên cạnh đó, trong y học cổ truyền, vỏ và lá cây mận cũng được dùng làm thuốc với tác dụng kháng sinh, rễ cây roi với tác dụng lợi tiểu, điều trị ngứa da. Tuy nhiên, do lá và thân cây mận chứa độc tố là cyanide nên các bài thuốc từ cây mận ít được sử dụng .
Giá trị dinh dưỡng trong quả mận
Quả mận với nhiều tên gọi khác nhau, miền Bắc được gọi là qủa roi, miền Nam được gọi là quả mận, miền Trung thì gọi là quả đào, hồng đào (tiếng anh là rose apple). Quả mận sở hữu nhiều dưỡng chất như sắt, canxi, chất xơ, protein, vitamin C, vitamin A.
Những tác dụng của quả mận
Tăng hệ thống miễn dịch: Quả mận rất giàu vitamin C giúp ngăn ngừa tác hại của các gốc tự do, chất ô nhiễm và hóa chất độc hại dẫn đến các bệnh về sức khỏe như bệnh tim, ung thư và viêm khớp. Các gốc tự do được phát triển trong cơ thể khi cơ thể tiếp xúc với bức xạ, thuốc lá hoặc khói và trong quá trình phân hủy thực phẩm. Vitamin C tăng cường sản xuất tế bào bạch cầu và cũng hỗ trợ chức năng. Vì vitamin C là một chất chống oxy hóa, giúp loại bỏ các tổn thương oxy hóa, giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
Giảm nguy cơ đột quỵ: Vitamin C trong quả mận giúp giảm nguy cơ đột quỵ và các bệnh về sức khỏe như viêm, tổn thương oxy hóa, sức khỏe tim mạch, xơ vữa động mạch, huyết áp và sức khỏe nội mô.
Tốt cho tim mạch: Sự kết hợp chất xơ và chất dinh dưỡng trong quả mận rất tốt đối với nồng độ cholesterol, giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, hỗ trợ ngăn ngừa các biến chứng tim mạch như đau tim, đột quỵ và các bệnh về tim khác.
Ngăn ngừa bệnh tiểu đường: Ăn quả mận thường xuyên hỗ trợ giảm mức đường huyết bằng cách tăng cường hoạt động của các enzyme chuyển hóa carbohydrate như glucose-6-phosphate dehydrogenase, hexokinase và glucose-6-phosphatase.
Tốt cho mắt: Quả mận chứa nhiều vitamin A, một trong những dưỡng chất tốt cho mắt, giúp mắt sáng hơn, giảm nguy cơ bệnh về mắt.
Tốt cho hệ tiêu hoá: Quả mận giàu chất xơ, giúp bảo vệ chống lại các vấn đề tiêu hóa phổ biến như tiêu chảy và đầy hơi, hơn hết còn giúp kiểm soát cân nặng.
Ngăn ngừa chuột rút cơ bắp: Quả mận cũng sở hữu một lượng kali, giúp tăng cường sức mạnh của cơ bắp và giảm chuột rút cơ bắp.
Cung cấp dưỡng chất cho làn da: Vitamin A và vitamin C trong quả mận giúp ngăn ngừa ảnh hưởng từ stress, lão hoá, không khí ô nhiễm. Quả mận có chứa nhiều nước, giúp làn da căng mịn, ngăn chặn hiện tượng mất nước trên bề mặt da.
Những lưu ý khi dùng quả mận
- Phụ nữ mang thai không nên ăn quá nhiều quả mận để tránh đi tiểu nhiều lần.
- Quả mận rất dễ bị sâu bệnh gây thối ủng, rụng quả nên thường bị phun hóa chất, đồng thời, rốn quả là nơi dễ tích bụi và các côn trùng như sâu, kiến… Do đó, trước khi ăn cần rửa rạch vỏ quả với nước muối.
- Không nên ăn quá nhiều quả mận (nhất là lúc đói) để tránh sót ruột, lạnh bụng, đau bụng, tiêu chảy… Bên cạnh đó, cũng không nên ăn quả mận cùng lúc với dưa chuột (vì enzyme trong dưa chuột sẽ triệt tiêu vitamin C trong quả roi), đồng thời cũng không nên ăn quả mận cùng lúc với tôm (để tránh vitamin C trong quả roi phản ứng với asen pentoxide trong tôm tạo thành chất độc gây buồn nôn, chóng mặt, khó tiêu…).
Một số nghiên cứu về cây roi
- Quả: Theo tạp chí African Crop Science Journal, nước ép từ quả mận có hoạt tính kháng khuẩn và kháng nấm.
- Lá: Theo tạp chí Global Journal of Pharmacology, kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất methanolic từ lá mận có tác dụng giảm đau và chống viêm (link).
- Bên cạnh đó, theo tạp chí African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, lá cây mận còn được dân gian dùng để điều trị cảm lạnh, ngứa và đau thắt lưng; đồng thời, kết quả thí nghiệm trên chuột cho thấy chiết xuất methanolic từ lá cây mận còn giúp cải thiện trình trạng tăng đường huyết ở chuột tiểu đường (link). Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, không nên tự ý dùng lá và thân cây mận làm thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
